Guðmundur Ásgeirsson 3.2.2012 kl. 05:03

Hér á afar merkileg umræða sér stað.

Er ekki ESA nýbúið að úrskurða að breytilegir vextir á neitandalánum eru í ólöglegir skv. löggjöf Evrópusambandsins og þar með EES.

— Lítum á íslensk lög um neytendalán:

7. gr. Heildarlántökukostnaður felur í sér allan kostnað af láninu, þar með talda vexti og önnur gjöld sem neytandi skal greiða af því…

8. gr. Þegar samningur er gerður skal lánveitandi gefa neytanda upplýsingar um kostnað þann sem frá er greint í 2.–6. tölul. 2. mgr. 7. gr. og jafnframt tilgreina hvenær slíkur kostnaður fellur á. Ef kostnaður er óþekktur skal lánveitandi, ef kostur er, veita neytanda upplýsingar um hvernig hann er reiknaður út eða áætla hver hann er.

10. gr. Árleg hlutfallstala kostnaðar er það vaxtaígildi sem jafnar núvirðið af greiðsluskuldbindingum lánveitanda annars vegar og neytanda hins vegar samkvæmt lánssamningi þeirra. Árlegri hlutfallstölu kostnaðar skal lýst sem árlegri prósentu af upphæð höfuðstóls lánsins. Hún skal reiknuð út í samræmi við stærðfræðilíkingu sem nánar skal mælt fyrir um í reglugerð er ráðherra setur.

— Hefur einhver séð íslenskan lánasamning frá því fyrir 2008 sem tilgreinir þessar forsendur í svona miklum smáatriðum? Ekki ég og þess vegna eru þeir ólöglegir.

12. gr. Ef lánssamningur heimilar verðtryggingu eða breytingu á vöxtum eða öðrum gjöldum sem teljast hluti árlegrar hlutfallstölu kostnaðar, en ekki er unnt að meta hverju nemi á þeim tíma sem útreikningur er gerður, skal reikna út árlega hlutfallstölu kostnaðar miðað við þá forsendu að verðlag, vextir og önnur gjöld verði óbreytt til loka lánstímans.
Þegar reiknuð er út árleg hlutfallstala kostnaðar skal gera ráð fyrir eftirfarandi:
1. Ef engin hámarksupphæð er tilgreind í lánssamningi skal hámarksupphæð láns, sem veitt er, teljast 150.000 kr.
2. Ef ekki er tilgreindur ákveðinn lánstími og ekki er unnt að ráða hann af samningi skal lánstími talinn eitt ár.
3. Ef í samningi er kveðið á um fleiri en einn greiðsludag skal ganga út frá endurgreiðslu á þeim tíma sem samningur kveður fyrst á um.

— Íslensk lán með verðtryggingu hafa einmit ótakmarkaða fjárhæð verðtryggingar, sem samkvæmt ofangreindri lagagrein er óheimilt. Hún útilokar þó ekki verðtryggingu svo lengi sem á henni er þak (sbr. kröfur Hagsmunasamtaka Heimilanna um þak á verðtryggingu!) en gallinn er sá að á íslenskum lánasamningum, allavega frá því fyrir 2008, er ekki tilgreint neitt hámark, sem þýðir að það er þá 150.000 kr. takk.

Verðtryggingarákvæðið eins og það er framkvæmt hjá bönkunum (sem stenst reyndar ekki heldur vaxtalög eins og er útskýrt neðar) felur í sér að í hverjum mánuði er veitt nýtt lán fyrir áföllnum ógreiddum verðbótum. Þetta viðbótarlán, sé hámark þess ekki heldur tilgreint, getur semsagt aldrei numið meira en 150.000 burtséð frá því þó lögin heimili almennt verðtryggingu. Samkvæmt því reiknilíkani sem bankarnir nota sjálfir við útreikning verðtryggðra lána er lántökukostnaður þessa viðbótarláns um 270.000 kr.

Ef þú ert með lán sem uppfyllir ekki ofangreind skilyrði laganna er því hámarksfjárhæð þess 150+150+270+270 = 840þús. kr. sé eingöngu litið til fjárhæðartakmarkana. Fleira kann að hafa áhrif, t.d. kunna vaxtaákvæði að víkja til hliðar eftir að íslenskir dómstólar fundu upp nýtt lagahugtak haustið 2010 sem kallast „órjúfanlegt samband milli vaxta og verðtryggingar“. Samkvæmt lögskýringum Hæstaréttar í gengistryggingardómnum má líta svo á að sé verðtrygging ólögleg þá hljóti vextirnir að vera það líka.

Lög um samningsgerð, umboð og ógilda löggerninga nr. 7/1936, 36. gr. c segir:

Samningur telst ósanngjarn stríði hann gegn góðum viðskiptaháttum og raski til muna jafnvægi milli réttinda og skyldna samningsaðila, neytanda í óhag. Ef slíkum skilmála er vikið til hliðar í heild eða að hluta, eða breytt, skal samningurinn að kröfu neytanda gilda að öðru leyti án breytinga verði hann efndur án skilmálans.

— Með öðrum orðum, geri neytandi kröfu um það skal samningurinn gilda án hinna ólögmætu skilmála verði hann efndur án þeirra. Þegar lánið er komið niður fyrir milljón má leiða að því líkur að ansi margir væru búnir að fá að ansi mikla lausn á sínum skuldavanda. En til þess þyrfti einungis að framfylgja íslenskum núgildandi lögum.

Heldur einhver að stjórnendur í evrulandi hafi brennandi áhuga á því? Sem eru nýbúin að skipa Ungverjum að fara ekki eftir lögum sem þingið þar samþykkti!

Krónan er hávaxtamynt. Skiptir ekki máli hvort að það sér verðtrygging á henni eða ekki.

Reyndar er hún „hávaxtamynt“ einmitt vegna verðtryggingar, sem hjálpar fjárfestum en refsar lánþegum. Í reikningsskilum fjármálafyrirtækja eru nefninlega verðbætur meðhöndlaðar eins og vaxtatekjur. Það er því rangt að tala um „hávaxtamynt“ en miklu nær að tala um „mynt sem tryggir fjárfesta fyrir vaxtatapi“.

Verðbætur eru ekkert annað en vextir.

Ójú það eru þær sko aldeilis. Þrátt fyrir áðurnefndar reikningsskilareglur leyfa reglur Seðlabankans bönkum jafnframt að færa verðbæturnar á höfuðstólinn líka. Þessar reglur eru reyndar ólöglegar líka en í skjóli þeirra horfa bankarnir engu að síður upp á eign sína stækka, og geta svo tekjufært bæði eignahækkunina, sem og afborgun verðbótanna þegar lánþeginn greiðir hana, jafnvel þó það séu sömu peningarnir. Já, fyrir hverja krónu sem þú borgar í verðbætur býr bankinn sér til eina í viðbót með þessari fölsun, sem er raunverulega sjálfvirk peningaprentun. Þetta er það sem færir Landsbanka Íslands núna álíka hagnað og Deutsche Bank, en það er allt saman á kostnað lántakandans, tvöfaldan nú vegna útþenslu peningamagns sem hefur fjórfaldast frá 2007.

Vextir leggjast gjarnan á höfuðstólinn þegar ekki er borgað af þeim.

Lög um vexti og verðtryggingu:

12. gr. Sé vaxtatímabil lengra en tólf mánuðir án þess að vextirnir séu greiddir skulu þeir lagðir við höfuðstól og nýir vextir reiknaðir af samanlagðri fjárhæð. Ekki skal bæta vöxtum við höfuðstól oftar en á tólf mánaða fresti, nema um sé að ræða innlánsreikninga lánastofnana.

— Það má sem sagt leggja vexti á höfuðstól, en eingöngu ef þeir eru komnir í 12 mánaða vanskil. Þetta á því aldrei við um lán með mánaðarlegum afborgunum, þó svo að bankarnir hafi kosið að beita þessu ákvæði við endurútreikninga gengistryggðra lána og sprengja þannig höfuðstólinn upp um allt að helming, en það er sem sagt líka ólöglegt. Verðbætur er svo aftur á móti ekki undir neinum kringumstæðum leyfilegt að höfuðstólsfæra.

13. gr. Ákvæði þessa kafla gilda um skuldbindingar sem varða sparifé og lánsfé í íslenskum krónum þar sem skuldari lofar að greiða peninga og þar sem umsamið eða áskilið er að greiðslurnar skuli verðtryggðar.

— Það má verðtryggja greiðslurnar af láninu og það er tæmandi form verðtryggingar sem heimild er fyrir í lögunum. Þau leyfa hinsvegar ekki verðhækkun höfuðstóls. Sú framkvæmd er upprunin í úreltum reglum Seðlabankans um verðtryggingu sem eiga sér enga lagastoð eftir að Seðlabankalögum var breytt löngu fyrir aldamót. Með öðrum orðum þá er höfuðstólshækkun verðtryggðra lána ólögleg og hefur verið það lengi. Lög um neytendalán sem hafa verið í gildi í tvo áratugi og náð til húsnæðislána í meira en áratug, myndu líka setja miklar takmarkanir á möguleika til innheimtu stökkbreyttra verðbóta.

Það er að segja ef þessum lögum væri nú bara framfylgt. Og þó við gengjum í ESB myndi það engu breyta því það eru samt alltaf íslensk stjórnvöld sem framfylgja þessum lögum innanlands, eða alls ekki eins og í þessu tilfelli. Hafi einhver haldið að innleiðing fleiri slíkra reglna sem aldrei stendur til að virða, muni breyta einhverju um ribbaldahátt og svívirðilegt framferði löglausra stjórnvalda, þá er rétt að benda viðkomandi á að slá hausnum við vegg og telja endurtekningarnar þangað til sársaukinn hverfur.

Guðmundur Ásgeirsson 3.2.2012 kl. 05:51

Hafi einhver enn haldið að til standi í raun og veru að leiðrétta skuldavanda heimilanna með inngöngu í ESB, er enn fremur rétt að benda á nýútkomna árlega skýrslu um efnahagsáætlun íslenskra stjórnvalda sem er liður í aðildarferlinu: