Borgaralaun

Framboð – Píratar í Suðurkjördæmi

30th júní 2016 vgais Comments 1 comment

Kæru sunnlendingar, píratar og íslendingar,

Eftir töluverð heilabrot hef ég ákveðið að bjóða mig fram í prófkjöri Pírata í suðurkjördæmi. Ástæðurnar eru nokkrar og ætla ég að reyna að útskýra þær í eins stuttu máli og mögulegt er.

Ég hef búið erlendis í tvo áratugi. Sumarið 2013 vorum við fjölskyldan í sumarfríi á Íslandi. Veðrið var gott, við fengum húsbílinn hennar mömmu lánaðan og keyrðum um suðurlandið og Borgarfjörðinn. Það var í lok þessarar ferðar að konan mín, sem er hollensk, sagði að hún hefði áhuga á að flytja til Íslands. Við ræddum þetta eftir að við vorum aftur komin út til Hollands. Hún ræddi allskonar möguleika, en ég dróg lappirnar. Talaði um spillingu, okurvexti á húsnæðislánum og veðráttu.

Samt fannst mér þetta spennandi hugmynd. Hún þróaðist og um haustið vorum við búin að ákveða að skoða möguleikana á búsetu á suðurlandi. Við vildum ekki búa í borg, heldur búa til okkar draumaheim, draumaheimili. Ég notaði netið til að finna hús, lóðir og hvað sem er. Fann nokkrar lóðir rétt utan við Selfoss. Sumarið 2014 komum við aftur heim, skoðuðum lóðirnar og féllum endanlega fyrir hugmyndinni. Þar sem við stóðum og virtum fyrir okkur mýrina og ímynduðum okkur hvernig húsið myndi taka sig út, flaug ugla fram hjá okkur og settist við vegkantinn. Þetta var allt voðalega ljóðrænt og fallegt. Ég hafði þá hannað hús í tölvunni og hafði passað mig á að stofan snéri í suður, en Heklan væri sýnileg út úm eldghúsgluggann. Eins og það var hjá afa og ömmu þegar ég var að alast upp.

Eftir að hafa búið erlendis þetta lengi, getur verið erfitt að tala um einhvern einn stað sem heimili manns. Heimurinn er heimilið. Engin lönd eru algóð og engin eru alvond. Þjóðernishyggjan hverfur við að kynnast fólki allsstaðar að úr heiminum. Við erum öll eins, inni við beinið.

En ef ég á enn rætur einhversstaðar, er það á suðurlandinu, rétt utan við Selfoss. Þar sem afi og amma bjuggu í þrjá áratugi, voru með kýr, kindur, hesta, hænur, svín og gæsir. Ég ólst upp að töluverðum hluta hjá þeim, með Hekluna í eldhúsglugganum og tjarnirnar sunnan- og austan við bæinn. Tjarnirnar sem við syntum í og sigldum á flekum langt fram á kvöld. Ég fór í tvo heimavistarskóla, á Laugarvatni og Skógum. Að koma í Meðallandið, þar sem afi fæddist og ólst upp, var alltaf ævintýri. Og heimurinn sem langafi og amma bjuggu til í Hveragerði var heillandi.

Þrátt fyrir að hafa verið í burtu í allan þennan tíma, á ég heima á suðurlandinu. Í hvert sinn sem ég heimsæki landshlutann, finnst mér ég vera kominn heim.

Og nú hefur stefnan verið sett á heimför. Ekki í frí, heldur til að búa.

Það verður þó að segjast að efasemdirnar um samfélagið, og þá á ég við stjórnsýsluna, eru enn til staðar. Á meðan ég greiði 2% í vexti af húsnæðisláninu hér í Hollandi, mun ég sennilega þurfa að greiða fjórfalt það á Íslandi. Það er ekkert óvíst að flutningurinn heim muni koma okkur í fjárhagsvandræði, sem eru mikið til óþarfa áhyggjur í Hollandi. Forsendubrestir og kreppur eru hlutir sem við þurfum að gera ráð fyrir. Ráðamenn sem axla ekki ábyrgð. Eins fallegt og landið er, eins sterkar og ræturnar eru, eins mikið og ég virði fólkið sem byggir landið, er stjórnsýslan og efsta lagið ekki í takti við það sem gerist í vestrænum löndum.

Það var að hluta til þess vegna sem ég mætti á fund Pírata í Árborg síðasta haust og á aðalfund flokksins í júní. Ef ég var að fara að flytja heim, vildi ég gera allt sem ég gæti til að laga samfélagið og gera stjórnsýsluna eins aðlaðandi og landið og fólkið sem í því býr. Ég hef verið virkur í vinnuferlinu undanfarna mánuði og tekið þátt í undirbúningi stofnunar Pírata í Suðurkjördæmi.

Mínar áherslur eru eftirfarandi:

Ný stjórnarskrá. Árið 2011 lagði stjórnlagaráð fram frumvarp um nýja stjórnarskrá. Hún var svo samþykkt í þjóðaratkvæðagreiðslu árið eftir. Hún tekur fyrir margt af því sem er að í samfélaginu. Hún festir náttúruauðlindir í eigu þjóðarinnar allrar og bætir vinnureglur stjórnkerfisins. Hún er grunnurinn að endurreisn lýðræðis í landinu.

Unga fólkið á Íslandi dregst aftur úr í tekjum, en kýs ekki. Það er sorglegt að sjá unga fólkið festast í skuldafeni án þess að það geti nokkuð gert. Sorglegra er að sjá áhugaleysi þessa þjóðfélagshóps um stjórnmál. Fólk hefur ekki trú á stjórnkerfinu og telur sig ekki geta haft áhrif. Það er bara eitt atkvæði í hafsjó atkvæða. En þetta er ekki alveg svona. Það munaði til dæmis sex atkvæðum að Píratar kæmu manni inn í Hafnarfirði í síðustu kosningum. Sex atkvæðum. Þar fyrir utan er ákvarðanaferli Pírata opið og allir geta tekið þátt. Unga fólkið mun lifa með ákvörðunum sem teknar eru í stjórnsýslunni, og það er sorglegt að sjá eldra fólk sem fast er í gömlum hugmyndum, skotgröfum oft á tíðum, ákveða hvar tvítugt fólk í dag verður um fertugt. Við þurfum að virkja ungt fólk, svo það taki málin í sínar hendur og hafi áhrif á eigin framtíð.

Beint frá býli er hugmynd sem ég hef mikinn áhuga á. Bændur hafa margir gaman af að skapa og búa til. Ég man að afi bjó til sitt eigið smjör og skyr, slátraði heima og framleiddi pylsur og bjúgu. Hann mátti auðvitað ekki selja þessar afurðir, en þetta var lostæti sem fjölskyldan naut. Ég hefði gaman að því að sjá bændur fullvinna vörur og selja á bændamörkuðum í kjördæminu. Hvað er betra en að skoða það sem er í boði og smakka osta framleidda í Flóanum, lúpínuborgara framleidda á Rangárvöllum, ís frá Hveragerði, kartöflusalöt úr Þykkvabæ og matarolíu framleidda í Meðallandinu? Bændur eiga að geta fengið útrás fyrir sköpunargáfuna og neytendur eiga að geta haft meira úrval. Miðstýring landbúnaðarins er barn síns tíma. Hér í Hollandi get ég farið á bændamarkaði og keypt allskonar osta sem framleiddir eru að bændunum í héraðinu. Ég vil geta gert það sama á Íslandi. Ekki allt þarf að fara í gegn um MS eða álíka apparat.

Umhverfisvæn nýting landsins og auðævanna. Því miður er það þannig að landið virðist vera einskis vert nema því sé komið í verð. Og oft sjáum ekkert verðgildi nema framkvæmdir sem hafa umhverfisspjöll í för með sér séu framin. Við höfum virkjað ár og vötn, og getum ekki hætt. Ísland framleiðir meiri raforku en nokkurt annað land í heiminum miðað við höfðatölu, en þó á að virkja meira. Suðurlandið hefur upp á svo margt annað að bjóða. Ísland er hreint land og tiltölulega ómengað og bændur geta nýtt sér það með því að nýta umhverfisvæna tækni og markaðssetja sig á þeim forsendum. Við þurfum að vernda náttúruperlur gegn átroðningi ferðamanna, ekki með því að takmarka ágang, heldur með því að stýra honum, byggja göngustíga og aðstöðu. Nýlega birtist grein eftir mig í Dagskránni þar sem ég ræddi mennta- og fræðasetur á Eyrarbakka. Suðurland hefur upp á svo margt að bjóða og það er okkar að nýta tækifærin, og gera það vel. Í kjördæminu eru nokkrar góðar hafnir og við þurfum að sjá til, með hjálp nýju stjórnarskrárinnar, að þær hafi nóg að gera. Að miðin út af höfnunum séu þeirra og að bæjarfélögin geti nýtt sín náttúruauðævi.

Samgöngumál. Það er langt síðan malarvegurinn yfir heiðina var malbikaður. Þó eru enn margir vegir sem má bæta. Í suðurkjördæmi eru tvö samgönguverkefni sem þarf að skoða sérstaklega. Lest, eða álíka samgöngutæki milli Reykjavíkur og Keflavíkur. Lestir eru dýrar og við verðum að skoða það dæmi vel og vanda okkur. Höfum við efni á verkefninu, og hentar lest íslenskum aðstæðum? Og Landeyjahöfnin. Er hún besta lausnin fyrir Vestmannaeyjar? Siglingin er töluvert styttri en sú gamla, þrír tímar í Þorlákshöfn. En Landeyjahöfn fyllist af sandi og er gríðarlega dýr í rekstri. Ég myndi vilja sjá hlutlausan vinnuhóp skoða allar mögulegar hugmyndir, svo hægt verði að tengja Eyjar við meginlandið á öruggan og ódýran hátt.

Heilbrigðismálin eru endalaust þrætuepli. Nýlega kom fram að það kosti um 6-7 milljarða að bjóða upp á gjaldfrjálst heilbrigðiskerfi á Íslandi. Þetta er ekki há upphæð í stóra samhenginu, og okkur ber að reyna að finna leið til að koma þessu í framkvæmd. Einnig er ég á því að fjórðungssjúkrahús eigi að vera öflug og geta sinnt öllum helstu bráðatilfellum. Aðeins meiriháttar aðgerðir og eftirmeðferðir megi vera ástæða til að senda fólk til Reykjavíkur. Það er galið að senda fólk í lífshættu í flugferð af því það er engin almennileg bráðamóttaka utan höfuðborgarsvæðisins.

Bótakerfið er ónýtt og þarf algera endurskoðun. Öryrkjum er refsað fyrir að vinna með bótunum. Öryrki er stimpill sem skemmir sjálfstraust og stofufangelsi sem kemur í veg fyrir að fólk komist aftur á vinnumarkaðinn. Borgaralaun myndu leysa þetta vandamál, þar sem allir fá laun án stimplanna sem núverandi bætur hafa í för með sér. Það kerfi yrði þó alger bylting og gæti verið erfitt og dýrt að koma í framkvæmd. Neikvæðir tekjuskattar gætu leyst þetta vandamál, þar sem fólk sem ekki nær samþykktum lágmarkslaunum, fengi endurgreitt úr ríkissjóði. Þetta gæti komið í staðinn fyrir allar bætur, gert það kerfi töluvert léttara og ódýrara, losað fólk við öryrkjastimpilinn og gert því kleyft að koma sér smám saman inn á vinnumarkaðinn ef það hefur getu til.

Spillingin er að ganga af íslensku samfélagi dauðu. Það eru til nægir peningar í nánast allt sem við þurfum að gera, en þeir leka úr okkar sameiginlega sjóðum í vasa fólks sem þekkir rétta fólkið. Ég fermdist í Selfosskirkju í maí 1983 og Sigurður prestur (síðar biskup í Skálholti) talaði um í predikuninni að eina leiðin til að gera eitthvað á Íslandi væri að þekkja mann sem þekkti mann. Mig minnir að hann hafi sett þetta í samhengi við 14 ára krakkana sem sátu á bekknum og yrðu að búa sig undir að lifa í þessum heimi vinagreiðanna. Ekkert hefur breyst á þeim 33 árum sem liðin eru, nema að nú sjáum við spillinguna. Hún hefur flotið upp á yfirborðið. Er ekki kominn tími til að við hreinsum til svo við getum öll haft eitthvað að segja og lifað sómasamlegu lífi í þessu landi?

Jákvæðni er lífsnauðsynleg í heilbrigðu samfélagi. Eftir 26 ár verður lýðveldið 100 ára. Hvernig samfélagi viljum við búa í á þeim tímamótum? Viljum við festast í skotgrafahernaði og karpi, viljum við að ójöfnuður aukist og að reglufargan geri fólki nær ómögulegt að skapa sér atvinnu, eða viljum við jákvætt samfélag þar sem við vinnum saman að því að gera Ísland að því draumalandi sem það getur orðið? Við finnum jákvæðnina ekki með því að stinga hausunum í svarta sandinn, heldur með því að rýna í vandamálin og finna lausnir við þeim. Við þurfum ekki að vera sammála um neitt annað en að við viljum vinna saman. Við vitum hvað gerist ef við gerum það ekki.

Ég er ekki að flytja heim til að fara í stjórnmál. Ég hef aldrei séð mig sem stjórnmálamann og mun sennilega aldrei gera. Ég er að fara í stjórnmál til að hjálpa til við að skapa samfélag sem gott er að búa í. Samfélag þar sem allir skipta máli, allir hafa tækifæri til að hafa áhrif, samfélag sem stimplar fólk ekki eftir getu eða fjárhag. Samfélag sem hvetur fólk til að vera skapandi og gera það sem það er gott í. Samfélag sem er opið og jafn hreint og fallegt og landið sem það hýsir. Samfélag sem afi hefði verið stoltur af og unga fólkið getur blómstrað í.

Eina aflið sem getur komið þessu til leiðar eru Píratar. Þess vegna er ég að fara í stjórnmál, og þess vegna valdi ég Pírata.

Það sést kannski á þessum pistli að ég er ekki mikið fyrir að tala um sjálfan mig. Mér finnst ég ekki skipta mestu máli í samhengi framboðsins, heldur hugmyndirnar og málin sem ég stend fyrir. Ég mun þó setja inn pistil fljótlega þar sem ég tala um mig og það sem ég hef gert. Það þarf víst að fylgja. En munum að þetta snýst ekki um eitthvert okkar, heldur okkur öll.

Ég er opinn fyrir gagnrýni og hugmyndum. Hver sem er getur haft samband við mig í tölvupósti, á Facebook og við getum rætt málin á Skype. Svo hlakka ég til að hitta fólk augliti til auglitis þegar þar að kemur.

Sjáumst í haust.

Hægt er að hafa samband í tölvupósti vga[hjá]vga.is, á Facebook (https://www.facebook.com/VGAsgeirs/) eða Skype (vgasgeirs). Endilega sendið skilaboð eða póst áður en Skype er reynt, þar sem ég get verið að vinna eða fjarverandi.

Hægt er að skrá sig í Pírata hér. Það kostar ekkert.

Framtíðin

5th júlí 2015 vgais Comments 0 Comment

Marinó G. Njálsson setti fram athugasemd á Facebook í gær.

Marinó G. Njálsson

Margt var einkennilegt í aðdraganda hrunsins og þó flestir hafi verið blindir fyrir því, og þar á meðal ég, þá höfum við þrjá kosti:
1) Að læra af reynslunni og betrumbæta samfélagið;
2) að láta sem ekkert hafi gerst og haldið áfram á sömu braut; eða
3) að læra af reynslunni og ganga ennþá lengra í ruglinu.
Ég held að almenningur vilji fara leið 1), a.m.k. stór hluti hans, stjórnmálin eru föst á leið 2), en fjármálageirinn, stór hluti fjárfesta og aðilar sem ég ætla ekki að nefna frekar eru á góðri siglingu eftir leið 3).

Á Pírataspjallinu spurði Pálmi Einarsson: Hvaða iðnað/atvinnuveg finnst ykkur við eigum að byggja upp hér á landi til framtíðar?

Hvaða stefnu eigum við að taka, sem þjóðfélag? Hvað eiga stjórnvöld að gera?

Ég er á því að stjórnvöld eigi að gera eins lítið og mögulegt er. Þeim ber að sjá til þess að allir geti lifað sómasamlegu lífi, séu yfir fátækramörkum. Hvort lausnin sé borgaralaun, neikvæður tekjuskattur eða sterkt velferðarkerfi er spurning sem þarf að svara. En það er alveg á hreinu að það verður að koma í veg fyrir að einhverjir þjóðfélagshópar gleymist og sökkvi í fen fátæktar. Auðvitað þarf heilbrigðiskerfið að vera sterkt og aðgengilegt fyrir alla.

Við erum búin að virkja nóg. Ísland framleiðir langmest rafmagn á haus í heiminum. Megnið fer í stóriðju sem skilar litlu í þjóðarbúið. Ég get ekki séð ávinninginn í að virkja það sem eftir er, til að byggja fleiri álver. Það dæmi hefur ekki gengið upp, og er ekkert að fara að gera það. Stóriðja, í eðli sínu, eykur á ójöfnuð í samfélaginu, því til að byggja stórar verksmiðjur þarf fjársterka aðila sem skapa örfá láglaunastörf. Stóriðja er fín – og nauðsynleg – í hófi, en við erum löngu komin fram út öllu hófi.

Stjórnvöld eiga að takmarka atvinnurekstur og afskipti af atvinnulífinu eins og hægt er. Þeim ber að búa til umhverfi þar sem fyrirtæki geta vaxið og dafnað í eðlilegri og heiðarlegri samkeppni. Að sjá ráðherra taka í hendur á auðjöfrum er ekki til þess valdið að styrkja trúna á heiðarlegt viðskiptaumhverfi þar sem allir eiga jafna möguleika. Að þingmenn og ráðherrar vinni leynt og ljóst fyrir stórfyrirtæki, sendir kolvitlaus skilaboð út í þjóðfélagið.

Það segir sig sjálft að við þurfum að hlúa að sprotafyrirtækjum, frekar en auðhringum. Hugvitið er stærsta auðlindin sem við eigum, og hún endurnýjast með hverri kynslóð ef hlúð er að.

Það þarf að sjá til þess að fjármálageirinn skili eðlilegum hagnaði, ekki ofurhagnaði á kostnað þjóðarinnar. Hvort bankarnir séu ríkisreknir eða ekki er aukaatriði, á meðan þjóðin hefur val og er ekki blóðmjólkuð. Það er klikkun að vextir á húsnæðislánum á Íslandi sé 3-4x hærri en í nágrannalöndunum.

Þar fyrir utan þarf að sjá til þess að viðskitabankar og fjárfestingabankar verði aðskildir.

Eftir höfðinu dansa limirnir. Ef við höfum á tilfinningunni að stjórnvöld séu að fela eitthvað, að þau séu að stunda óheiðarleg viðskipti, að þau mismuni fólki eftir efni og aðstæðum, getum við ekki gert ráð fyrir að fólkið í landinu hugsi um þjóðarhag. Á meðan stjórnmálamenn virðast vera uppteknir við að maka eigin krók, má gera ráð fyrir að þjóðin hagi sér eins.

Ef við viljum ekki endurtaka 2008 með enn hrikalegri afleiðingum, þurfum við að hætta að láta eins og það sé 2007. Við þurfum að byggja upp réttlátara samfélag þar sem við skiptum öllu máli.

Því hamingjusöm þjóð í fallegu landi hlýtur að vera markmið okkar allra.

Atvinnuóöryggi

16th apríl 2015 vgais Comments 0 Comment

Ég var að vinna á flugvellinum í gær. Allt gekk vel. Farangurinn kominn í farangursrýmið, farþegarnir um borð. En þá fór allt í klúður.

Farþegi sem átti bókað í sama flugi daginn áður hafði komist í gegn og var um borð. Hann var vinsamlegast beðinn um að yfirgefa vélina og öryggisleit var gerð til að vera viss um að hann hefði ekkert skilið eftir. Við vorum vel á tíma, svo töfin varð ekki nema fimm mínútur. Ég bjóst við að vinnufélaginn fengi að koma á teppið, að hún fengi skriflega viðvörun. Hún var að þjálfa nýjan starfskraft, gerði ekki mistökin sjálf, en bar ábyrgð á lærlingnum. Auðvitað fengi hún að heyra það, en svo yrði allt í lagi. En ég var bjartsýnn.

Í dag komst ég að því að hún þyrfti ekki að mæta aftur. Hún var ekki rekin. Það sem þau gerðu er verra en brottrekstur.

Guy Standing er maður sem lengi hefur fjallað um borgaralaun. Hann hefur mikið talað um núll-tíma samninga (zero-hour contracts). Þeir virka þannig að viðkomandi er í vinnu hjá fyrirtæki, en enginn lágmarks vinnutími er tryggður. Ef lítið er að gera, er viðkomandi sendur heim. Launalaust. Núll tímar getur þýtt að engin vinna sé í boði.

Vinnufélaginn er með svona samning. Hefur ekki háð henni hingað til, því hún var á föstum vöktum og vann hátt í fulla vinnu. Það sem gerðist núna var að henni var bannað að vinna fyrir flugfélagið sem í hlut átti, en hún má vinna fyrir hin sem við höndlum. Vandinn er að hún hefur aldrei gert það. Hún hefur unnið hjá okkur í þrjú ár. Hún veit allt um hennar starfssvið, er örugg, gerir næstum aldrei mistök, er vingjarnleg við farþegana. Ég myndi hiklaust mæla með henni, ég myndi sjálfur ráða hana á stundinni ef ég ætti fyrirtæki.

En hún hefur sérhæft sig í þessu flugfélagi. Veit lítið sem ekkert um hin. Þyrfti að fara á námskeið til að læra innritunarkerfin og annað. Það getur orðið 2-3 mánaða bið. Hún var ekki rekin, en afleiðingin er sú sama. Nema að nú hefur hún engin laun og engan rétt á atvinnuleysisbótum. Hún er enn í vinnu, þannig séð. Staða hennar er verri en hefði henni verið sparkað.

Þetta er framtíðin. Fólk er ekki látið fara, því það kostar pening. Það er látið fljóta í einhverju limbó, þyngdarleysi. Hennar eina von er að finna aðra vinnu áður en reikningarnir og húsaleigan éta upp allan sparnaðinn sem ég vona (en efast þó) að hún eigi.

Og eitt enn um núll-tíma samninga. Þeir eru hugsaðir sem flex, þ.e. fyrir fólk sem vinnur óreglulega. Hjá okkur er vinnan plönuð þrjár vikur fram í tímann. Viðkomandi fengi því 70% laun í þrjár vikur. Eftir það, ekki krónu. Ekkert. Því ekki var búið að plana viðkomandi í vinnu og ekki förum við að plana veika manneskju. 70% af engum launum er núll. Það er ekki fyrr en að samningnum er rift af vinnuveitanda sem launþegi hefur rétt á bótum. Á meðan samningurinn er í gildi, er viðkomandi ekki atvinnulaus, og því réttlaus.

Þetta fyrirkomulag er stór ástæða fyrir því að ég vil alvarlega skoða borgaralaun. Það er orðið löngu augljóst að atvinnurekendur og stjórnvöld, sem oft eru í þeirra vasa, hafa lítinn áhuga á líðan þegnanna. Allt snýst um peninga og verkafólkið tapar. Við verðum að breyta samfélaginu þannig að ekki sé hægt að eyðileggja líf fólks, eins og gerðist í gær. Það er óþolandi að hægt sé að koma svona fram við manneskju sem hefur unnið samviskusamlega fyrir fyrirtækið í mörg ár. Það er óþolandi að sósíópatar geti ráðskast með líf fólks. Það er óþolandi að mannréttindi séu fótum troðin. Að þau réttindi sem kynslóðirnar á undan okkur börðust fyrir séu tekin af okkur.

Við verðum að sjá til þess að reikningsdæmið gangi upp og að borgaralaun virki, því núverandi kerfi er hrunið.

Meiri upplýsingar og umræður er að finna í Píratar: Borgaralaun. Endilega kíkið í heimsókn og takið þátt.

Fátækt, mannréttindi, borgaralaun og hórurnar í Amsterdam

15th apríl 2015 vgais Comments 0 Comment

Í lagi sem löngu er orðið sígilt talar Jacques Brel um sjóarann og hórurnar í Amsterdam.

He’ll drink to the health
Of the whores of Amsterdam
Who’ve given their bodies
To a thousand other men
Yeah, they’ve bargained their virtue
Their goodness all gone
For a few dirty coins

Á meðan gamli sjóarinn skálaði fyrir hórunum, sat yfirstéttin og konungurinn í nokkur hundruð metra fjarlægð, sennilega við yfirfull matarborð og skáluðu fyrir eigin ágæti. Svona er þetta í dag og svona hefur þetta alltaf verið. Flestir strita til að eiga í sig og á, selja líkama sinn, heilsu og tíma fyrir klink. A few dirty coins.

Við virðumst taka því sem sjálfsögðum hlut að sumir hafi það betra en aðrir. Að sum dýrin séu jafnari en önnur. Að uppskera erfiðis okkar renni í fáa útvalda vasa.

Ég reiknaði út um daginn að bónusar útgerðarmannanna í HB Granda nægðu til að greiða næstum 800 manns 300.000 krónur á mánuði í heilt ár. Bara bónusarnir. Ekki launin, fyrir eða eftir 33% hækkunina, heldur bónusarnir. Fólkið sem stritar í frystihúsunum, sker sig í fingurna, kemur dauðþreytt heim, sér varla börnin sín. Þetta fólk skapar verðmæti, en sér minnst af þeim sjálft.

Ég vinn á Schiphol flugvelli í Amsterdam fyrir eitthvað sem nánast má kalla lúsarlaun. Ef ég geri vítaverð mistök, get ég átt á hættu að vera dreginn fyrir rétt og fangelsaður. Ég og flugstjórinn berum ábyrgð á að flugvélin sé rétt hlaðin og að allt sé eins og það á að vera. Við skrifum upp á að vélin sé tilbúin fyrir brottför. Í gær las ég um laun og bónus framkvæmdastjóra flugvallarins. Það eina sem ég nenni að segja um það er að það tekur mig 50 ár, hálfa öld, að vinna mér inn fyrir árslaununum hans. Ég er nokkuð viss um að hann þarf aldrei að mæta fyrir dómara, hvað sem gerist á hans vakt.

Misskipting auðsins er böl sem hefur fylgt mannkyninu frá örófi alda. Er ekki kominn tími til að breyta þessu? Ef laun yfirstéttarinnar eru skoðuð, er augljóst að peningaleysi er ekki vandamálið. Það er nóg til af peningum. Hefur alltaf verið. Þeim er bara hrikalega misskipt.

Ég er sannfærður um að borgaralaun séu besta leiðin til að útrýma fátækt. Mér er slétt sama þótt einhverjir séu ríkir. Þeir mega alveg vera það, ef einhver er tilbúinn til að borga þeim ofurlaun. En við verðum að eyða fátækt. Þessu fyrirbæri sem neyðir fólk til að selja líkamann fyrir skiptimynt. Hver einstaklingur skiptir máli. Allir eiga að hafa rétt á grunnframfærslu. Það eru sjálfsögð mannréttindi.

En þangað til, er sjálfsagt mál að fólk fái mannsæmandi laun fyrir vinnuna sína. Laun eru ekkert annað en skaðabætur fyrir að vrea einhversstaðar annars staðar en maður vill vera og 300.000 kall er ekkert of mikið.

Meiri upplýsingar og umræður er að finna í Píratar: Borgaralaun. Endilega kíkið við og takið þátt.

9th apríl 2015 vgais Comments 0 Comment

Undanfarið hef ég mikið verið að velta borgaralaunum fyrir mér. Hugmyndin er að allir fái skilyrðislausa grunnframfærslu frá ríkinu. Hvað uphæðin þyrfti að vera há þarf að skoða, en sennilega ekki undir 200.000 krónum á mánuði. Borgaralaunin þurfa að duga fyrir helstu nauðsynjum, en ekki meira. Ef fólk þarf meiri pening, vill komast í utanlandsferðir, kaupa nýrri bíl eða stærra hús, vinnur það með.

Stærsta spurningin er auðvitað hvernig á að fjármagna borgaralaun. Þeir sem mest hafa velt þessu fyrir sér mæla með að tekjuskattur hverfi alveg, en virðisaukaskattur verið hækkaður í 100%. Þetta á ekki að hafa áhrif á verðlag, þar sem allur falinn skattur sem nú er innifalinn í vöruverði hverfur. Auðlindir verða þjóðnýttar, eða skattlagðar þannig að þjóðin njóti góðs af. Velferðarkerfið, og allur kostnaður sem því fylgir, hverfur. Öll vinna við eftirlit með velferðarkerfinu, skattsvikum og fleira verður óþörf, og þar sparast milljarðar. Þar sem eftirlit verður minna, eða ekkert, má gera ráð fyrir að einkalíf fólks verði betur varið.

Töluverð vinna þarf að fara í að hugsa kerfið upp á nýtt, ef við höfum áhuga á að skoða þessa leið. Það er þó vel þess virði, því kostirnir eru margir. Hér fyrir neðan eru nokkrir.

Fólk er fólk, ekki öryrkjar, ellilífeyrisþegar, atvinnulausir. Með því að útrýma stimplum, gefum við fólki tækifæri til að byggja upp sjálfstraustið sem það þarf til að skapa sér tækifæri. Enginn er „aumingi“ eða annars flokks þegn.
Við getum hætt að setja milljarða í misheppnaðar tilraunir til að halda fólki á landsbyggðinni. Fólk er ekki háð atvinnutækifærum og hefur því möguleika á að búa hvar sem það vill. Það getur notfært sér lægra fasteignaverð utan höfuðborgarsvæðisins. Búseta mun jafnast sjálfkrafa.
Fátækt heyrir, að mestu leyti, sögunni til.
Fólk sem frekar vill skapa list og annað, hefur tækifæri til þess. Menning mun blómstra og almenn hamingja aukast.
Fólk sem velur að vinna fyrir vinnuveitanda gerir það af því það langar til þess og verður því ánægðara í vinnunni, sem þýðir betri afköst.
Þar sem atvinna er ekki nauðsyn, og fólk hefur efni á að neita vinnu, munu laun líklega hækka.
Flestir fátækratengdir glæpir munu hverfa, og þar með gera samfélagið öruggara.
Tilraunaverkefni með borgaralaun hafa sýnt að yfir 90% kjósa að vinna, annað hvort sjálfstætt eða í launaðri vinnu, og framleiðni eykst í samfélaginu.
Foreldrar hafa möguleika á að vinna minna og sinna börnunum betur, sem þýðir að framtíðarkynslóðir verða sennilega heilsteyptari og hamingjusamari.
Hamingjusamt fólk sem vinnur eins og því hentar er heilsuhraustara, og því sparast töluverðar fjáræðir í lyfjakostnaði og heilbrigðiskerfinu.

Það er erfitt að segja til um hvort borgaralaun séu raunhæf lausn eða ekki, en það er vel þess virði að skoða málið og reikna dæmið. Sérstaklega þegar haft er í huga að störfum mun fækka töluvert vegna tækniframfara á næstu árum. Fólk sem hefur áhuga á að taka þátt í umræðunni er velkomið í hópinn á Facebook.

Villi Asgeirsson

Drög að hugmyndum…

Browsed by
Category: Borgaralaun